YEKDEM; Yenilenebilir Enerji Kaynaklarını Destekleme Mekanizması’nın açılımıdır. Bu bedel sabit bir bedel değildir. Her ay hesaplanarak açıklanır. Yüksek çıktığı aylar olabildiği gibi düşük çıktığı aylarda olabilir. 

YEKDEM desteğinden yararlanan elektrik üreticisi santral sayısı arttıkça piyasaya olan maliyeti artar ve bu tüketiciye yansır. Şunu sorabilirsiniz “Tüketiciye yansıtılıyorsa bu bedel, neden lisans sahibi elektrik şirketleri bu kadar şikayet ediyor” Çünkü bu bedeli elektrik şirketleri tahmin etmelidir. Tahminleri az çıkarsa zarar ederler; çok çıkarsa bu sefer satış esnasında rekabetçi teklifler veremezler.

Öncelikle yenilenebilir enerji kaynaklarının herhangi birinden elektrik üretilmesi ve YEK Belgesi alınarak elektrik piyasasına satılması gerekir. Belki biliyorsunuz bu şekilde bir santral kurduğunuzda YEKDEM Mekanizmasına dahil olursanız üretim türünüze göre devletin belli miktarlar üzerinden alım garantisi vardır. Devlet bu parayı cebinden ödemeyeceği için ödediği destek miktarını tüketilen enerji miktarına göre eşitleyerek piyasaya yansıtır. İşte bu alım garantisinin elektrik piyasasına bir maliyeti olur. Elektrik tekliflerinde gördüğünüz YEKDEM işte budur.

Dolar Kurunun Yükselmesi Maliyetleri Attırır. Yenilenebilir Kaynaklı Üretim yapan ve YEKDEM e dahil olan tüm santrallerin üretmiş olduğu enerji, santral türü (Rüzgar, HES, Jeotermal, Güneş, vs.) ve yerlilik katkı oranına göre belirlenmiş döviz birim fiyatı üzerinden çarpılması ile hesaplanan toplam tutar, Türkiyedeki diğer tedarikçilere müşteri portföy büyüklüğü oranında pay edilerek ödetilmektedir. YEKDEM mekanizmasının kaynaklar bazında yatırımcılara garanti ettiği alım fiyatı rakamları ise şöyle:

Biyokütle: 13.3 dolar-cent/kWh – Jeotermal: 10.5 dolar-cent/kWh – Rüzgar: 7.3 dolar-cent/kWh – Hidroelektrik: 7.3 dolar-cent/kWh Güneş: 13.3 dolar-cent/kWh

Öte yandan YEKDEM e dahil bu santrallerin ürettiği enerjinin gerçek elektrik piyasasında oluşan fiyatlara göre belirlenen değeri ise, yine diğer piyasa tedarikçilerine aynı paylaşma oranı ile ödenmektedir. YEK kanunu sonrasında, artan döviz kuru ile birlikte Yenilenebilir Kaynaklı Enerji Üretim tesisleri hızla çoğalmıştır. Örneğin 2016 yılında YEKDEM mekanizmasına dahil olarak bu teşvik fiyatlarından yararlanan santral kapasitesi (yaklaşık 15.000 MW), 2015 yılındaki kapasitenin (yaklaşık 5.000 MW) 3 katıdır. YEKDEM’e dahil olan santral sayısı ne kadar çok artarsa ödenecek miktar arttığı için kWh başına ödenecek YEKDEM bedelide artar. 

Yani benim anladığım bir enerji şirketi YEKDEM için başvuru yapıp onay aldığında devletten bir destek alıyor devlette enerji şirketlerine bunu fatura ediyor, şirketlerde bunu halka yansıtıyor yani o şirketleri halkın desteği ile kuruyorlar.. yoksa alım garantisini veren devlet onu vatandaşa neden fatura ettiriyor anlamış değilim.. Faturalarda ki TRT payı gibi bişey..