otomatik vites'in mucidi kayserili sarafyan# Bilim ve Teknoloji

Kayseri Güneşli doğumlu Ermeni asıllı Sarafyan ailesi, 19. yüzyılın ikinci yarısında Osmanlı topraklarında iken, köyünde mazbut bir yaşam sürdürmekteyken, Ermenilerin bağımsızlık hareketi üzerine başlayan olaylarda Doğu'da binlerce Müslüman katledilir. Taşnak Ermenilerin saldırılarına başta bir çok Ermeni karşı çıkarken, Ermenilerin Taşnaklar tarafından öldürülmesi üzerine bir çok aile başta Avrupa olmak üzere Amerika'ya göç eder. Bunlardan biride Ermeni asıllı Kayserili Asadur Sarafyan daha sonra  Oscar Banker adını alacaktır.

1914’te Amerika’nın New York kentine gelir. Bir süre Brooklyn'de yaşayan Asadur Sarafyan daha sonra Chicago'ya yerleşir.

Burada Mitchell Motor Company”de desinatör olarak işe giren Asadur, makine üretim tesisinde, çizim yapar.
Burada patronu ona “Racine Tool & Machine Company”de saati 10 cente iş teklifinde bulunur ve 15 cente çalıştığı desinatörlük işini bırakıp makine üretim tesisisne geçer. Burada baş mühendislerin yapamadığı bir çok makinayı rahatlıkla çalıştıran Sarafyan kısa sürede Başmühendis olarak işe başlar.

Sarafyan’ın en önemli icadı otomatik araba vitesidir: Kendisi için aldığı arabanın vitesinden hiç memnun kalmayan Asadur’un asıl amacı, yaşadığı soruna çare bulmaktır. Ancak onun başlattığı bu çalışma, bugün milyonlarca arabada kullanılan otomatik araba vitesinin doğuşu olur. Buluşunu denemek ve araba firmalarına ispatlamak amacıyla arabasının arabasına taktığı otomatik vitesle kilometrelerce yol kat eder, böylece, tarihin ilk otomatik vitesli arabasını üretmiş ve mükemmel bir şekilde çalıştırmış olur.

Bu noktada General Motor devreye girer ve otomatik vites ilk olarak otobüslerde kullanılmaya başlar. vitesin devreye girdiği iki katlı otobüsler için 7, tek katlı otobüsler için 3 dolar para ödenir Asadur’a.
Genç mucit, vites üzerindeki çalışmalarını yoğunlaştırır ve bu kez helikopter vitesini keşfeder: Araba vitesinden farklı olarak çalışan bu vites sistemi Borg-Warner tarafından dünyanın en tanınmış helikopter firması Igor Skorsky için uygulanır. Bugün ise tüm helikopterlerde kullanılmaktadır.
Asadur, deniz motorlarındaki geri vites, Amerikan ordusu için hazırlanan ve m4 ile m6 taşıma araçlarının viteslerinin yanı sıra, yine amerikan ordusu için yaptığı, ancak gizli tutulan pek çok icada imza atar. hidrolikle çalışan birçok sistem amerikan tanklarında kullanılmıştır.

Burada tek tek sayamayacağımız adette icadı olan bu kişinin Osmanlının son döneminde yaşanan kötü süreçlerden kaçarak hayatını yurtdışında yaşamak zorunda kalan bir Ermeni vatandaşı olması sanırım bir çok kişi tarafından kaderin bir cilvesi olarak algılanacaktır.

tarihçi . 23 Kasım 2020 13:27

Başlıkla ilgili tüm yazılar